Πνίγηκε στη θάλασσα και
επέστρεψε στη ζωή
βίντεο
Πνίγηκε στη θάλασσα και επέστρεψε στη ζωήΣε ηλικία πέντε χρονών, πνίγηκε στη
θάλασσα. Αργότερα επανήλθε στη ζωή και διηγήθηκε την εμπειρία του. Έστειλε τη
γραπτή διήγηση στο Ίδρυμα Έρευνας στις Μεταθανάτιες Εμπειρίες, όπου μετατράπηκε
σε ηχητικό αρχείο το οποίο κατέβασα και μετέφρασα. 14:00
|
άρθρο:
Υπερπροσωπική Ψυχολογία
Διερευνώντας τα Ευρύτερα Όρια της Ανθρώπινης Φύσης
Αν έπρεπε να περιγράψω τον εαυτό μου με μία φράση, θα τον αποκαλούσα
«υπερπροσωπικό ψυχολόγο». Έχω σίγουρα ισχυρές συνδέσεις με άλλες
περιοχές, όπως τη Θετική και την Ανθρωπιστική Ψυχολογία, αλλά είναι την
υπερπροσωπική που αισθάνομαι περισσότερο οικεία. Η Υπερπροσωπική
Ψυχολογία είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά είδη ψυχολογίας. Άρχισε στα
τέλη της δεκαετίας του '60 ως μια απόπειρα να ιδρυθεί μια «τέταρτη
δύναμη» στην ψυχολογία, πέραν των τριών: της ψυχοδυναμικής, της συμπεριφορικής και της ανθρωπιστικής. Σε μεγάλο βαθμό, ήταν μια εξέλιξη
της ανθρωπιστικής – στην πραγματικότητα, ένας από τους περισσότερο
γνωστούς ανθρωπιστικούς ψυχολόγους, ο Abraham Maslow, ανήκε στους
ιδρυτές της. Η Υπερπροσωπική Ψυχολογία επηρεάστηκε ισχυρά από τα
κινήματα της «αυτοπραγμάτωσης» και της αντισυμβατικότητας της δεκαετίας
του '60 και το κίνημα ψυχο-πειραματισμού που ενείχαν μέσω ψυχεδελικών
ουσιών, διαλογισμού και άλλων πρακτικών που μετέβαλλαν την κατάσταση της
συνείδησης. Θα μπορούσαμε να δούμε την Υπερπροσωπική Ψυχολογία ως μια
απόπειρα κατανόησης των διαφορετικών καταστάσεων συνείδησης –και των
διαφορετικών θεάσεων της πραγματικότητας– που αποκαλύπτονταν μέσα από
τον πειραματισμό αυτό. Ταυτόχρονα, ήταν μια προσπάθεια να ενοποιηθούν οι
ιδέες και διοράσεις της δυτικής ψυχολογίας με τις διοράσεις των
ανατολικών πνευματικών παραδόσεων, όπως του βουδισμού και της ανατολικής
μονιστικής φιλοσοφίας και της γιόγκα, ιδίως την εξέτασή τους
«υψηλότερων» καταστάσεων συνείδησης και «υψηλότερων» καταστάσεων
ανθρώπινης ανάπτυξης.
Αυτός είναι ένας από τους λόγους που η Υπερπροσωπική Ψυχολογία μού
μιλάει τόσο πολύ – διότι μια από τις κεντρικές αρχές της είναι πως ό,τι
θεωρούμε «κανονική» κατάσταση ύπαρξης είναι κατά κάποιους τρόπους
περιορισμένο. Αναγνωρίζει ότι υπάρχουν περισσότερο ευρείες και
περισσότερο έντονες καταστάσεις συνείδησης που μπορούμε να βιώσουμε σε
κάποιες καταστάσεις. (Αποκαλώ τέτοια βιώματα «αφυπνιστικά».) Υποδηλώνει
πως ό,τι οι άλλοι ψυχολόγοι μπορεί να βλέπουν ως «ιδανική» ανθρώπινη
ψυχολογική λειτουργία –π.χ. ελευθερία από το άγχος κι από παράλογα κι
αρνητικά μοτίβα σκέψης, μια αισιόδοξη οπτική, μια ισχυρή αίσθηση
ταυτότητας– δεν είναι κατά κανένα τρόπο το τελικό σημείο όπου
κατευθύνεται η ανάπτυξή μας. Υπάρχουν δυνητικά ανώτερες καταστάσεις
λειτουργίας όπου η αντίληψή μας εντείνεται, βιώνουμε αυξημένη αίσθηση
σύνδεσης με τη φύση και τους άλλους, γινόμαστε πιο συμπονετικοί και
αλτρουιστικοί, έχουμε ευρύτερη οπτική, ζούμε πιο αυθεντικά κ.ο.κ..
Έχω βιώσει ο ίδιος πολλές τέτοιες καταστάσεις και έχω εξετάσει πολλές
περιπτώσεις αυτών σε άλλους ανθρώπους. Το βιβλίο μου «Βγαίνοντας από τον
Ύπνο» είναι μια μελέτη παροδικών αφυπνιστικών βιωμάτων, ενώ το βιβλίο
μου «Έξω από το Σκοτάδι» είναι μια μελέτη ανθρώπων που υπέστησαν μια
μόνιμη αλλαγή προς μια ανώτερη αφυπνισμένη λειτουργία μετά από περιόδους
έντονης ταραχής. Νομίζω πως είναι σημαντικό να θεωρήσουμε τέτοιες
καταστάσεις από ψυχολογικό πρίσμα μάλλον παρά από το πρίσμα των
ανατολικών πνευματικών παραδόσεων. Έχω βρει ότι η μεγάλη πλειονότητα
αυτών των καταστάσεων συμβαίνουν έξω από το πλαίσιο αυτών των
παραδόσεων. Δεν συμβαίνουν συχνά σε ανθρώπους ενώ διαλογίζονται ή κάνουν
γιόγκα, ή σε ανθρώπους που θα περιέγραφαν τον εαυτό τους ως βουδιστές ή
πνευματικούς αναζητητές. Συμβαίνουν πιο συχνά εν μέσω της καθημερινής
ζωής, ενώ κανείς περπατά στην εξοχή, τρέχει ή κολυμπά, παρακολουθεί μια
καλλιτεχνική παράσταση ή βρίσκεται εν μέσω στρες και ψυχολογικής
ταραχής. Οι περισσότεροι άνθρωποι από τους οποίους πήρα συνέντευξη για
το βιβλίο μου «Έξω από το Σκοτάδι» δεν είχαν υπόβαθρο σε –ή ακόμα και
ενδιαφέρον για– τις πνευματικές παραδόσεις ή πρακτικές. Λοιπόν αντί να
ερευνούμε τις πνευματικές παραδόσεις, ή να συζητάμε αν υπάρχει όντως
«αιώνια φιλοσοφία» –δηλαδή ένας κοινός μυστικιστικός πυρήνας πίσω από
όλες τις διαφορετικές πνευματικές παραδόσεις– πιστεύω πως είναι πολύ πιο
καρποφόρο οι υπερπροσωπικοί ψυχολόγοι να κοιτούν έξω από αυτές, στα
αφυπνιστικά βιώματα που πολλοί άνθρωποι έχουν σε τελείως κοσμικό
πλαίσιο.
Άλλες προσεγγίσεις στην ψυχολογία αγγίζουν τέτοιες καταστάσεις, μα
τείνουν να αρνούνται την εγκυρότητά τους. Για παράδειγμα, στη φροϋδική
ψυχολογία τα «αφυπνιστικά βιώματα» αντιμετωπίζονται ως μια μορφή
υποχώρησης προς τα πίσω προς μια κατάσταση ομοιογένειας και ευεξίας που
βιώναμε στην μήτρα της μητέρας μας ή στην πρώιμη παιδική ηλικία. Οι
ψυχίατροι και οι νευροψυχολόγοι τείνουν να τα θεωρούν ένα είδος
ανωμαλίας προκαλούμενο από ασύνηθες νευρολογικές λειτουργίες. Η
Υπερπροσωπική Ψυχολογία είναι διαφορετική στο ότι κοιτά αυτές τις
καταστάσεις όχι ως ανώμαλες αλλά ως αποκαλυπτικές, όχι ως κάτω αλλά ως
πάνω από το κανονικό, ως μια ματιά σε μια πιο έντονη πραγματικότητα
μάλλον παρά μια ψευδαισθητική. Πιστεύει ότι φέρνουν σημαντικές διοράσεις
στην πραγματική μας φύση και στην ίδια την πραγματικότητα και μας
παρέχουν μια γεύση του ανθρώπινου δυναμικού μας.
Ενώ η Υπερπροσωπική Ψυχολογία ήταν για μεγάλο διάστημα στο περιθώριο,
ίσως επί του παρόντος να γίνεται πιο κοινή. Υπάρχουν πολλές σημαντικές
τάσεις στην σύγχρονη ψυχολογία –και στην επιστήμη γενικά– που
σχετίζονται πολύ ισχυρά με την ανθρωπιστική ψυχολογία. Η έννοια της
«επίγνωσης» σίγουρα συνδέεται πολύ στενά με αυτήν, όπως και το σύγχρονο
ενδιαφέρον για τη συνείδηση καθώς και η σύγχρονη αναβίωση της έρευνας
στις θεραπευτικές ιδιότητες κάποιων ψυχοδραστικών ουσιών. Υπάρχουν
επίσης πολλές περιοχές της Θετικής Ψυχολογίας που διασταυρώνονται με τις
εστιάσεις της Υπερπροσωπικής, όπως η μελέτη του αλτρουισμού, της ευεξίας
και των καταστάσεων ροής. Πριν κάποιο διάστημα ήταν εύκολο να απορρίψεις
την Υπερπροσωπική ως υπερβολικά θεωρητική και «αντιεπιστημονική», όμως
στα πρόσφατα χρόνια έχει αυξηθεί η εστίαση σε σχετικές έρευνες, τόσο
ποιοτικές όσο και ποσοτικές. Ως αποτέλεσμα, η Υπερπροσωπική Ψυχολογία
μοιάζει να κινείται κοντύτερα προς το κύριο ρεύμα της ψυχολογίας.
[σίγουρα όχι στην Ελλάδα…]
Αν και η Υπερπροσωπική Ψυχολογία διαμορφώθηκε ως προσέγγιση τη δεκαετία
του '60, οι ρίζες της πηγαίνουν πιο πίσω στο χρόνο – μέχρι τον μεγάλο
πρωτεργάτη της ψυχολογίας, τον Ουίλιαμ Τζέιμς, ο οποίος διατύπωσε τις
αρχές τόσο πολλών ψυχολογικών προσεγγίσεων. Πριν από περισσότερα από
εκατό χρόνια, ο Τζέιμς εξέφρασε την κεντρική διόραση και έμπνευση της
Υπερπροσωπικής Ψυχολογίας στο ακόλουθο εδάφιο:
«Η κανονική μας κατάσταση συνείδησης, η αποκαλούμενη "λογική συνείδηση",
δεν είναι παρά ένα ιδιαίτερο είδος συνείδησης, ενώ παντού γύρω της,
χωρισμένη από αυτήν με λεπτότατο φίλτρο, κείτονται δυνητικές μορφές
συνείδησης τελείως διαφορετικές. Μπορεί να περνάμε από τη ζωή χωρίς να
υποπτευόμαστε την ύπαρξή τους · όμως, στην παρουσία του κατάλληλου
ερεθίσματος, άμεσα εκδηλώνονται με όλη τους την πληρότητα, σαφή είδη
νόησης που μάλλον κάπου έχουν το δικό τους πεδίο εφαρμογής και
προσαρμογής. Καμιά κοσμοθέαση δεν δύναται να είναι οριστική αν δεν
περιλαμβάνει αυτές τις άλλες μορφές συνείδησης.»
Σίγουρα καμιά θέαση της ανθρώπινης ψυχολογίας δεν μπορεί να είναι πλήρης
αν παραβλέπει αυτές τις καταστάσεις, ή αν τις παρ-εξηγεί ως «ανωμαλίες».
Η σημασία της Υπερπροσωπικής Ψυχολογίας έγκειται στην αναγνώριση ότι δεν
είμαστε όλα όσα θα μπορούσαμε να είμαστε, ότι ο κόσμος όπως τον
αντιλαμβανόμαστε δεν αντιπροσωπεύει απαραίτητα τον κόσμο όπως είναι, και
ότι η ματιά μας σε μια κατάσταση υψηλότερης και ευρύτερης
λειτουργικότητας δεν χρειάζεται να είναι προσωρινή – μπορεί να γίνει η
μόνιμη κατάστασή μας.
Ο υπερπροσωπικός ψυχολόγος
Στιβ Τέιλορ
είναι καθηγητής ψυχολογίας στο
πανεπιστήμιο Leeds Beckett της Βρετανίας. Είναι συγγραφέας των βιβλίων
«Βγαίνοντας από τον Ύπνο» και «Έξω από το Σκοτάδι», μεταξύ άλλων.
πηγή στα αγγλικά:
Psychology Today
-----------------------------------
-------------------------------------------------------------