Τα Δόγματα της Επιστήμης (απαγορευμένη ομιλία στο TED)
βίντεο
Τα Δόγματα της Επιστήμης (απαγορευμένη ομιλία στο TED) greek subsΗ απαγορευμένη στο TED (και γι' αυτό διάσημη πλέον) ομιλία του γνωστού βιολόγου Ρούπερτ Σέλντρεϊκ σχετικά με τα δόγματα της επιστήμης. 42:44 |
Περιγραφή
Η απαγορευμένη ομιλία (2013) του διάσημου
βιολόγου Ρούπερτ Σέλντρεϊκ, σχετικά με τα δόγματα της επιστήμης, με
τίτλο "Η Αυταπάτη της Επιστήμης".
Ο τίτλος αυτός (ακριβέστερα: "Η Περί Επιστήμης Αυταπάτη") είναι
προσαρμογή στον τίτλο "Η Περί Θεού Αυταπάτη", το γνωστό μπεστ σέλερ
του Ρίτσαρντ Ντόκινς που παρουσιάζει την πίστη στο Θεό ως μια
παρωχημένη αυταπάτη, νικημένη από την επιστήμη και τη λογική.
Το βίντεο περιλαμβάνει επίσης αναφορές
στις αλληλεπιδράσεις του Σέλντρεϊκ με τους δύο γνωστότερους
σκεπτικιστές: τον Ρίτσαρντ Ντόκινς και τον Τζέιμς Ράντι.
Το κείμενο (μετάφραση και αγγλικό
πρωτότυπο), μαζί με σχολιασμό μου αυτού, βρίσκεται εδώ:
http://www.youtubetranslations.gr/Rupert_Sheldrake_TED_Talk.htm
Σημείωση: Ίσως να θέλετε να βάλετε το
βίντεο σε μεγαλύτερη εικόνα ("Λειτουργία κινηματογράφου") αν οι
υπότιτλοι σάς είναι μικροί. Μπορείτε να το κάνετε εδώ.
Το βιβλίο του Σέλντρεϊκ Η Αυταπάτη της
Επιστήμης έλαβε το "Βραβείο του Βιβλίου της Χρονιάς" από το
Βρετανικό Επιστημονικό και Ιατρικό Δίκτυο. Σε αυτό εξετάζει τα δέκα
δόγματα της σύγχρονης επιστήμης και δείχνει πώς μπορούν να
μετατραπούν σε ερωτήματα που ανοίγουν νέες ιδέες επιστημονικών
δυνατοτήτων.
https://www.sheldrake.org/books-by-rupert-sheldrake/the-science-delusion-science-set-free
Δεκαπέντε βιβλία του Σέλντρεϊκ αναλυτικά
(στα αγγλικά) εδώ:
https://www.sheldrake.org/books-by-rupert-sheldrake
Α. ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
α)
http://www.oodegr.com/oode/biblia/kritiki/aftapati_dawkins_1.htm
Μια ενδιαφέρουσα κριτική στο προαναφερόμενο βιβλίο του Ντόκινς, με
επιστημονική και καλά δομημένη επιχειρηματολογία, είναι το "Η
Αυταπάτη του Ντόκινς - Ο Αθεϊστικός Φονταμενταλισμός και η Άρνηση
του Θείου", του Άλιστερ Μακγκράθ, εκδόσεις Ψυχογιός.
Στην παραπάνω διεύθυνση θα βρείτε μεταφρασμένο το 2ο κεφάλαιο: «Έχει
αναιρέσει η επιστήμη τον Θεό;»
Ο συγγραφέας Άλιστερ Μακγκράθ είναι καθηγητής ιστορικής θεολογίας
στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και έχει δύο διδακτορικά από το ίδιο
πανεπιστήμιο: στη μοριακή βιοφυσική και στη θεολογία.
Αξίζει να διαβαστεί.
β)
Στην παρούσα σελίδα, πιο κάτω, βρίσκεται το μεταφρασμένο κείμενο της ομιλίας του Σέλντρεϊκ
(διανθισμένο από δικά μου επεξηγηματικά σχόλια με καφέ γράμματα).
γ) Περισσότερες υποτιτλισμένες ομιλίες από τον Ρούπερτ Σέλντρεϊκ:
http://www.youtubetranslations.gr/#!writer/9/Ρούπερτ Σέλντρεϊκ/
Β. ΑΓΓΛΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
α) Υπέροχο άρθρο για τον Σέλντρεϊκ στο γνωστό πολιτισμικό περιοδικό
Salon
http://www.salon.com/1999/11/23/sheldrake/
β) Η επίθεση του TED εναντίον του Σέλντρεϊκ και η απάντησή του
http://blog.ted.com/2013/03/14/open-for-discussion-graham-hancock-and-rupert-sheldrake/
γ) Επιθέσεις στον Σέλντρεϊκ από "σκεπτικιστές" με ιδεολογικά
κίνητρα, κατά τη διάρκεια της καριέρας του:
http://www.sheldrake.org/reactions/controversies
δ) Στην Wikipedia, επίθεση στον Σέλντρεϊκ, καθώς και σε στοχαστές
και επιστήμονες με παρόμοιο έργο:
http://weilerpsiblog.wordpress.com/2013/10/01/the-wikipedia-battle-for-rupert-sheldrakes-biography/
ε) Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς προσπαθεί να παγιδέψει τον Σέλντρεϊκ:
http://www.sheldrake.org/reactions/richard-dawkins-comes-to-call
ζ) Ο Τζέιμς Ράντι δυσφημεί τον Σέλντρεϊκ:
http://www.sheldrake.org/reactions/james-randi-a-conjurer-attempts-to-debunk-research-on-animals
Ακολουθεί το
μεταφρασμένο κείμενο της ομιλίας του, με σχόλιά μου
Η "περί επιστήμης αυταπάτη" είναι η πεποίθηση ότι η
επιστήμη ήδη καταλαβαίνει, ως προς τα βασικά, τη φύση της
πραγματικότητας, ενώ παραμένουν για να συμπληρωθούν μονάχα οι
λεπτομέρειες. Αυτή είναι μια πολύ διαδεδομένη πεποίθηση στην
κοινωνία μας. Είναι το είδος της πεποίθησης που έχουν οι άνθρωποι
που λένε: "Δεν πιστεύω στον Θεό. Πιστεύω στην Επιστήμη."
Είναι ένα σύστημα πεποιθήσεων που έχει τώρα
εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο.
Αλλά υπάρχει μία σύγκρουση στην καρδιά της
επιστήμης
μεταξύ της επιστήμης ως μεθόδου έρευνας,
που βασίζεται στη λογική, τα αποδεικτικά στοιχεία,
την ερευνητική υπόθεση και τη συλλογική έρευνα,
και της επιστήμης ως συστήματος πεποιθήσεων ή
κοσμοθέασης.
Και δυστυχώς η κοσμοθέαση της επιστήμης έχει φτάσει
να αναστέλλει και να περιορίζει
την ελεύθερη έρευνα, που είναι η ίδια η ψυχή της
επιστήμης.
Από τα τέλη του 19ου αιώνα και μετά,
η επιστήμη έχει διεξαχθεί
μέσα στο πλαίσιο ενός συστήματος πεποιθήσεων ή
κοσμοθέασης
που είναι κατ' ουσίαν αυτό του υλισμού. Ο
φιλοσοφικός υλισμός.
Και οι επιστήμες είναι τώρα πλήρεις θυγατρικές
αυτής της υλιστικής κοσμοθέασης.
Πιστεύω ότι, με την απελευθέρωσή μας από αυτό, οι
επιστήμες θα αναζωογονηθούν.
Αυτό που κάνω στο βιβλίο μου "Η Περί Επιστήμης
Αυταπάτη" (στην Αμερική τιτλοφορείται Απελευθερωμένη Επιστήμη)
είναι ότι παίρνω τα δέκα δόγματα ή παραδοχές της
επιστήμης και τα μετατρέπω σε ερωτήματα
και βλέπω πόσο καλά στέκονται, αν τα κοιτάξεις
επιστημονικά.
Κανένα από αυτά δεν στέκεται πολύ καλά.
Αυτό που θα κάνω εδώ είναι πρώτα να παρουσιάσω
σύντομα ποια είναι αυτά τα δέκα δόγματα,
και μετά θα έχω χρόνο για να παρουσιάσω μόνο ένα ή
δύο από αυτά με περισσότερες λεπτομέρειες.
Αλλά κατ' ουσίαν αυτά τα δέκα δόγματα, που είναι η
"προεπιλεγμένη" (αυτόματη) εικόνα
των περισσότερων μορφωμένων ανθρώπων παντού στον
κόσμο, είναι:
πρώτα, ότι η φύση είναι μηχανική, ότι το σύμπαν
είναι σαν μηχανή,
τα ζώα και τα φυτά είναι σαν μηχανές, εμείς είμαστε
σαν μηχανές.
Στην πραγματικότητα, είμαστε μηχανές.
"Αργοκίνητα ρομπότ", όπως το εξέφρασε γλαφυρά ο
Ρίτσαρντ Ντόκινς,
με εγκεφάλους που είναι γενετικώς προγραμματισμένα
κομπιούτερ.
Δεύτερον, η ύλη είναι μη συνειδητή, το όλο σύμπαν
συστήνεται από ασυνείδητη ύλη.
Δεν υπάρχει συνείδηση στα αστέρια, στους γαλαξίες,
στους πλανήτες, στα ζώα, στα φυτά
και, λογικά, αν αυτή η θεωρία είναι σωστή, ούτε και
σε οποιονδήποτε από εμάς.
Έτσι, πολλή από τη Φιλοσοφία του Νου των τελευταίων
εκατό χρόνων
προσπαθεί να αποδείξει ότι δεν είμαστε πραγματικά
καθόλου συνειδητοί.
Λοιπόν η ύλη είναι ασυνείδητη. Και μετά, το τρίτο
δόγμα, είναι ότι οι νόμοι της φύσης είναι αμετάβλητοι.
Οι νόμοι της φύσης είναι οι ίδιοι τώρα που ήταν
όταν έγινε η Μεγάλη Έκρηξη
και θα είναι οι ίδιοι για πάντα.
Όχι μόνο οι νόμοι αλλά και οι σταθερές της φύσης
είναι αμετάβλητες, που είναι ο λόγος που λέγονται "σταθερές".
Τέταρτο δόγμα: το συνολικό ποσό ύλης και ενέργειας
είναι πάντα το ίδιο.
Ποτέ δεν αλλάζει σε συνολική ποσότητα, με εξαίρεση
τη στιγμή της Μεγάλης Έκρηξης,
όταν ήρθε όλο στην ύπαρξη,
μέσα από το τίποτα, σε απειροελάχιστο χρόνο.
Το πέμπτο δόγμα είναι ότι η φύση είναι άσκοπη, δεν
υπάρχει σκοπός στη φύση
και η διαδικασία της εξέλιξης δεν έχει στόχο ή
κατεύθυνση.
Έκτο δόγμα: η βιολογική κληρονομικότητα είναι
υλική, όλα όσα κληρονομείς είναι στα γονίδιά σου
ή σε επιγενετικές τροποποιήσεις των γονιδίων ή στο
κυτταρόπλασμα. Είναι υλικά.
Έβδομο δόγμα: οι μνήμες αποθηκεύονται μέσα στον
εγκέφαλο με υλική μορφή.
Όλα όσα θυμάσαι είναι με κάποιο τρόπο μέσα στον
εγκέφαλό σου, στις απολήξεις των νεύρων, φωσφορυλιωμένες πρωτεΐνες.
Κανείς δεν ξέρει πώς λειτουργεί,
παρά ταύτα σχεδόν ο καθένας στον επιστημονικό κόσμο
πιστεύει ότι θα πρέπει να είναι μες στον εγκέφαλο.
ΣΧΟΛΙΟ
Από διδασκαλίες του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου Πλωτίνου
http://www.xrysalogia.gr/plotinos.html
Ερώτηση:
Η ψυχή είναι μια ενεργή οντότητα. Πώς ενεργεί;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Η ψυχή έχει οντότητα με χαρακτηριστική φύση και ενέργειες.
Μια απ' αυτές είναι η μνήμη, της οποίας η άσκηση εμποδίζεται μόνο απ' το
σώμα. Όταν η ψυχή δένεται στο σώμα, ξεχνάει. Όταν διαχωρίζεται, θυμάται.
Γι' αυτό το λόγο, το σώμα είναι η πηγή της λήθης. Η μνήμη ανήκει μόνο
στην ψυχή.
Όγδοο δόγμα: ο νους σου είναι μέσα στο κεφάλι σου.
Όλη σου η συνειδητότητα είναι η δραστηριότητα του
εγκεφάλου σου και τίποτα περισσότερο.
Ένατο δόγμα, που απορρέει από το όγδοο: τα
παραψυχικά φαινόμενα όπως η τηλεπάθεια είναι αδύνατο να συμβαίνουν.
Οι σκέψεις σου και οι προθέσεις σου δεν μπορούν να
έχουν να έχουν καμιά επίδραση εξ αποστάσεως,
διότι ο νους σου είναι μέσα στο κεφάλι σου.
Ως εκ τούτου, όλες οι φαινομενικές αποδείξεις για
την τηλεπάθεια και άλλα παραψυχικά φαινόμενα είναι απατηλές.
Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτά τα πράγματα
συμβαίνουν απλά επειδή δεν γνωρίζουν αρκετά για τη στατιστική
ή γιατί τους ξεγελούν συμπτώσεις ή πρόκειται για
ευσεβείς πόθους.
Και το δέκατο δόγμα: η μηχανιστική (αλλοπαθητική)
ιατρική είναι το μόνο είδος που πραγματικά λειτουργεί.
Είναι γι αυτό που οι κυβερνήσεις χρηματοδοτούν
έρευνες μόνο στη μηχανιστική ιατρική και παραβλέπουν τις συμπληρωματικές και
εναλλακτικές θεραπείες.
Αυτές δεν είναι δυνατόν σίγουρα να λειτουργούν,
εφόσον δεν είναι μηχανιστικές.
Ίσως να μοιάζει ότι λειτουργούν, επειδή η υγεία του
ατόμου θα βελτιωνόταν έτσι κι αλλιώς ή λόγω του φαινομένου πλασέμπο, αλλά το μόνο είδος που πραγματικά λειτουργεί είναι
η μηχανιστική ιατρική.
Λοιπόν, αυτή είναι η αυτόματη κοσμοθέαση σχεδόν
όλων των μορφωμένων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, είναι η βάση του εκπαιδευτικού συστήματος, της
Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας, του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας,
των κυβερνήσεων, και είναι απλά η αυτόματη
κοσμοθέαση των μορφωμένων ανθρώπων (αυτών που έχουν γαλουχηθεί από τη
συμβατική εκπαίδευση).
Αλλά πιστεύω ότι το καθένα από αυτά τα δόγματα
είναι πάρα πολύ αμφισβητήσιμα
και όταν τα κοιτάξεις, βρίσκεις ότι καταρρέουν.
Πρώτα θα πάρω την ιδέα ότι οι νόμοι της φύσης είναι
αμετάβλητοι.
Αυτή είναι κατάλοιπο της παλαιότερης κοσμοθέασης,
προ της δεκαετίας του 60 όπου εισήλθε η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης.
Οι άνθρωποι πίστευαν τότε ότι ολόκληρο το σύμπαν
ήταν αιώνιο, κυβερνούμενο από αιώνιους μαθηματικούς νόμους.
Όταν ήρθε η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης, αυτή η
πίστη συνεχίστηκε,
αν και η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης αποκάλυψε ένα
σύμπαν που είναι ριζικά εξελικτικό και ξεκίνησε πριν από 14
δισεκατομμύρια χρόνια.
Ένα σύμπαν που μεγάλωσε και αναπτύχθηκε και
εξελίχθηκε για 14 δισεκατομμύρια χρόνια.
Ένα σύμπαν που μεγάλωσε και κρύωσε και εμφάνισε
μέσα του περισσότερες δομές και μοτίβα.
Αλλά η ιδέα είναι ότι όλοι οι νόμοι της φύσης ήταν
τελείως φιξαρισμένοι τη στιγμή της Μεγάλης Έκρηξης,
σαν ένας κοσμικός Ναπολεόντειος Κώδικας.
Όπως συνήθιζε να λέει ο φίλος μου ο Τέρενς Μακένα,
"Η σύγχρονη επιστήμη βασίζεται στην αρχή: ας μας
επιτραπεί να δεχθούμε ένα θαύμα και μετά θα εξηγήσουμε τα πάντα
(μηχανιστικά) με βάση αυτό."
Και το ένα θαύμα είναι η εμφάνιση όλης της ύλης και
της ενέργειας στο σύμπαν
και όλων των νόμων που το διέπουν από το τίποτα
μέσα σε μία και μοναδική στιγμή.
Well, σε ένα εξελικτικό σύμπαν, γιατί να μην
εξελίσσονται οι ίδιοι οι νόμοι;
Στο κάτω-κάτω, οι ανθρώπινοι νόμοι εξελίσσονται,
και η ιδέα των νόμων της φύσης βασίζεται σε μια μεταφορά από τους
ανθρώπινους νόμους.
Είναι μια πολύ ανθρωποκεντρική μεταφορά: μόνο οι
άνθρωποι έχουν νόμους - - στην πραγματικότητα, μόνο οι πολιτισμένες
κοινωνίες έχουν νόμους.
Όπως είπε κάποτε ο C. S. Lewis:
"Το να πεις ότι μια πέτρα πέφτει στη γη επειδή
υπακούει σε νόμο
την κάνει άνθρωπο
και μάλιστα πολίτη. Είναι μια μεταφορά την οποία έχουμε τόσο συνηθίσει,
ώστε ξεχνούμε ότι είναι μεταφορά. Σε ένα σύμπαν που εξελίσσεται, νομίζω πως μια πολύ
καλύτερη ιδέα είναι η ιδέα των συνηθειών. Πιστεύω ότι οι συνήθειες της φύσης εξελίσσονται, οι
τακτικότητες της φύσης είναι κατ' ουσίαν θέμα συνήθειας.
ΣΧΟΛΙΟ
Άρα λέει ότι η Φύση ίσως πράττει με νοήμονα αποτελέσματα, όπως βλέπουμε
ότι πράττει, όχι επειδή κάποιος (ο Θεός ή ο Νόμος - ένας νους έξω από
αυτήν) της ορίζει πώς να πράξει, αλλά μέσα από μια δική της διαδικασία
στην οποία σχηματίζει συνήθειες.
Άρα έχει -η ίδια- νου (π.χ. μνήμη που της επιτρέπει να κάνει σήμερα το
ίδιο που έκανε και χθες), εφόσον βλέπουμε ότι οι φυσικές διαδικασίες
(π.χ. η κίνηση των πλανητών ή η συμπεριφορά των ζώων) δεν συμβαίνουν
τυχαία.
Αντί να αποδώσεις την μη τυχαιότητα των διαδικασιών σε οτιδήποτε έξω από
τη Φύση (ένα Νου έξω από αυτήν που θα τον ονομάσουμε Θεό ή Κοσμικό Νόμο
ή Φυσικό Νόμο), αποδίδεις τη νοημοσύνη που παρατηρείς στη Φύση στην ίδια
τη Φύση - στα ζώα, στα φυτά, στις πέτρες, στο νερό και στο καθετί που
μας δίδαξαν ότι είναι κενό από νόημα, νου και ψυχή.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η κάθε πέτρα έχει το δικό της μυαλό, ή ακόμα και
ότι τα ζώα ή οι άνθρωποι έχουν το δικό τους μυαλό. Γι' αυτό άλλωστε και
μιλάμε για τα ένστικτα και για πολλά άλλα πράγματα που ενώνουν
διαφορετικούς οργανισμούς, οντότητες ή σημεία της φύσης σε κοινές
συμπεριφορές, λειτουργίες, συναισθήματα κλπ. Όλα αυτά τα διαφορετικά
σημεία/οργανισμοί της φύσης διαπνέονται από τον ίδιο νου, το νου της
Φύσης, σχηματίζοντας μέσα σε αυτόν το προσωπικό τους νοητικό στίγμα, το
οποίο στην περίπτωση των ανθρώπων συνηθίζουμε να ονομάζουμε προσωπικό
νου, προσωπικότητα, ψυχή κλπ. Άρα η ψυχή του ανθρώπου δεν έχει έρθει από
τον Θεό περισσότερο από όσο ο νους όλης της Φύσης έχει έρθει από τον
Θεό. Αλλά έχει έρθει από τον Θεό ο νους της Φύσης; Από πού έχει έρθει;
Πρώτα ας απαντήσουμε: τι είναι ο νους της Φύσης; Τότε θα ξέρουμε τι
κινεί τον κόσμο όπου ζούμε.
Όταν ανακαλύψουμε τον Νου της Φύσης, τον Κοσμικό Νου, μπορεί και η ίδια
η αντίληψή μας για το τι είναι Θεός να αλλάξει.
Λοιπόν στην καινούργια οπτική ο Νους της Φύσης γίνεται αντιληπτός ως ένα
πεδίο που ενώνει τις διαφορετικές οντότητες της φύσης, τα διαφορετικά
σημεία της και τους διαφορετικούς χρόνους (παρελθόν-μέλλον) μεταξύ τους,
όπως το κβαντικό πεδίο ενώνει αυτοστιγμεί μεταξύ τους σωματίδια που
βρίσκονται σε απόσταση χωρίς μεταφορά ενέργειας από το ένα στο άλλο, και
όπως η κίνηση των σωματιδίων γίνεται αντιληπτή ως συμβαίνουσα μέσα σε
ένα χωροχρονικό περιβάλλον όπου η κίνηση προς το παρελθόν είναι τόσο
πραγματική όσο και προς το μέλλον - άρα παρόν και μέλλον συνδέονται και
ενώνονται μέσα στο τώρα, είναι προεκτάσεις ή εκφράσεις μίας και μόνο
στιγμής, που αποτελεί το κέντρο τους. Άρα όπου κι αν είσαι, όποτε κι αν
είσαι, όποιο κι αν είναι το "τώρα" σου, είναι το σημείο απ' όπου
παρελθόν και μέλλον ξεπηδούν. Αυτό σημαίνει ότι δεν είσαι τμήμα μιας
χρονικής διαδικασίας, αλλά ότι ο χρόνος όλος, άρα και το σύμπαν όλο
(γιατί τι είναι ο χρόνος παρά συμπαντικές διαδικασίες, συμπαντικές
κινήσεις) βρίσκεται όπου βρίσκεσαι.
Ο κοσμικός νους, ο νους της φύσης, βρίσκεται παντού. Δεν βρίσκεται έξω
από το σύμπαν, έξω από τον χρόνο. Η ολότητα είναι χαρακτηριστικό του
μέρους, και ο κόσμος δεν είναι μηχανή. Είναι μόνο η περιορισμένη μας
οπτική και εμπειρία που κάνει τον κόσμο να φαίνεται τεμαχισμένος και
διαιρεμένος σε οντότητες, διαφορετικούς χώρους και χρόνους, και το
σύμπαν να γίνεται αντιληπτό ως χωριστό από τον ίδιο του το νου - ακριβώς
όπως ο άνθρωπος, στην καθημερινότητά του, είναι χωρισμένος από την ίδια
του την ψυχή, και δρα μηχανικά και αυτόματα, και χωρίς την ηθική αίσθηση
που τον κάνει να νιώθει ενωμένος με τα πάντα γύρω του.
Λοιπόν η δυτική κοσμοθέαση του "μηχανικού κόσμου" (όπου ο κόσμος είναι
σαν ρολόι και οι επιστήμονες είναι οι τεχνικοί που διορθώνουν τις βλάβες
του ρολογιού) αμφισβητείται προς χάριν μιας κοσμοθέασης όπου ο κόσμος
είναι συνειδητός και ζωντανός και διαπνέεται από μια ζωντανή συνείδηση
που τον ενώνει σε Ένα.
Μέσα σε ένα τέτοιο κόσμο, σκοπός της ζωής κάθε φαινομενικά περιορισμένης
ύπαρξης δεν είναι καθεαυτή η επιβίωση της ύπαρξης αυτής, αλλά η
συνειδητοποίηση και βίωση του κοινού κέντρου που ενώνει την περιορισμένη
ύπαρξη με την απεριόριστη κοσμική ύπαρξη.
Κι έτσι, η επιστήμη αποκτά έναν άλλον, μη τεχνοκρατικό χαρακτήρα και
διαφαίνεται ο πνευματικός χαρακτήρας και η πνευματική φύση της
ανθρώπινης ζωής, που δεν έρχεται πλέον σε σύγκρουση με την επιστημονική
κοσμοθέαση.
Ο άνθρωπος και το περιβάλλον του, η ψυχή τους και η πορεία τους,
φωτίζονται από το μάτι της σοφίας.
Αυτή είναι μια ιδέα που προτάθηκε στις αρχές του
20ού αιώνα
από τον Αμερικανό φιλόσοφο C. S. Peirce.
Είναι μια ιδέα που διάφοροι άλλοι φιλόσοφοι
εξέτασαν
και που ο ίδιος ανέπτυξα σε επιστημονική υπόθεση,
την υπόθεση της μορφικής συνήχησης
ως βάσης αυτών των εξελισσόμενων συνηθειών.
Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση, το καθετί στη φύση
έχει ένα είδος συλλογικής μνήμης.
Η συνήχηση συμβαίνει με βάση την ομοιότητα.
Καθώς ένα έμβρυο καμηλοπάρδαλης μεγαλώνει στη μήτρα
της μητέρας του,
συντονίζεται στις μορφικές συνηχήσεις προηγούμενων
καμηλοπαρδάλεων,
αντλεί από αυτή τη συλλογική μνήμη, αναπτύσσεται
σαν καμηλοπάρδαλη,
συμπεριφέρεται σαν καμηλοπάρδαλη, επειδή αντλεί από
αυτή τη συλλογική μνήμη.
Χρειάζεται να έχει τα σωστά γονίδια για να φτιάξει
τις σωστές πρωτεΐνες, αλλά ο ρόλος των γονιδίων έχει κατά την γνώμη μου
εξαιρετικά υπερτιμηθεί.
Στα γονίδια οφείλεται η δυνατότητα παραγωγής
πρωτεϊνών, κι όχι το σχήμα, η μορφή ή η συμπεριφορά.
Το κάθε (ζωικό ή φυτικό) είδος έχει μια συλλογική
μνήμη. Ακόμα και οι κρύσταλλοι έχουν.
Αυτή η θεωρία προβλέπει ότι αν φτιάξεις ένα
καινούργιο είδος κρυστάλλου για πρώτη φορά,
την πρώτη-πρώτη φορά που θα το φτιάξεις, δεν θα
έχει προϋπάρχουσα συνήθεια.
Αλλά άπαξ και κρυσταλλωθεί, τότε την επόμενη φορά
που θα το κάνεις, θα υπάρχει επίδραση από τους πρώτους κρυστάλλους
προς τους δεύτερους, σε όλο τον κόσμο, μέσω της
μορφικής συνήχησης, και αυτοί θα κρυσταλλώνονται λίγο πιο εύκολα.
Την τρίτη φορά θα υπάρχει επίδραση από τους πρώτους
και δεύτερους κρυστάλλους.
Υπάρχουν πράγματι ουσιαστικές αποδείξεις ότι οι
καινούργιες ενώσεις κρυσταλλώνονται πιο εύκολα παντού στον κόσμο,
ακριβώς όπως αυτή η θεωρία προβλέπει.
Προβλέπει επίσης ότι αν εκπαιδεύσεις ζώα να μάθουν
ένα καινούργιο κόλπο,
για παράδειγμα αρουραίους να μάθουν ένα καινούργιο
κόλπο στο Λονδίνο,
τότε παντού στον κόσμο αρουραίοι της ίδιας ράτσας
θα μαθαίνουν το ίδιο κόλπο πιο εύκολα, απλά επειδή το έχουν μάθει αρουραίοι εδώ.
Και είναι εκπληκτικό πως υπάρχουν ήδη στοιχεία ότι
αυτό πράγματι συμβαίνει.
Όπως και να 'χει, αυτή είναι εν ολίγοις η υπόθεση
της μορφικής συνήχησης,
όλα εξαρτώνται από εξελισσόμενες συνήθειες, όχι από
αμετάβλητους νόμους.
Αλλά θέλω να δώσω λίγο χρόνο και στις φυσικές
σταθερές επίσης.
Επειδή ακριβώς τις θεωρούν σταθερές.
Πράγματα όπως η σταθερά της βαρύτητας και η
ταχύτητα του φωτός αποκαλούνται βασικές σταθερές.
Είναι πραγματικά σταθερά;
Well, όταν απόκτησα ένα ενδιαφέρον για αυτό το
ερώτημα, αποφάσισα να το ανακαλύψω.
Παρατίθενται σε εγχειρίδια φυσικής.
Τα εγχειρίδια φυσικής απαριθμούν τις υπάρχουσες
βασικές σταθερές και σου λένε την τιμή τους.
Αλλά ήθελα να δω αν άλλαξαν, λοιπόν κοίταξα σε
παλιά εγχειρίδια.
Πήγα στη βιβλιοθήκη του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών εδώ
στο Λονδίνο,
που ήταν το μόνο μέρος που μπόρεσα να βρω που να
διατηρεί τα παλιά εγχειρίδια,
κανονικά οι άνθρωποι τα πετούν. Όταν βγαίνουν οι
καινούργιες τιμές, πετούν τις παλιές.
Όταν το έκανα αυτό, βρήκα ότι η ταχύτητα του φωτός
μεταξύ 1928 και 1945 ελαττώθηκε περίπου 20 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Είναι μια τεράστια πτώση, επειδή παρατίθενται με τα
λάθη σε κλασματική μορφή, σε δεκαδικούς.
Κι ωστόσο, παντού στον κόσμο ελαττώθηκε και όλοι όσοι το μετρούσαν είχαν τιμές πολύ όμοιες
μεταξύ τους με απειροελάχιστα λάθη, και μετά ανέβηκε πάλι
και οι μετρήσεις έδειχναν πάλι πολύ όμοιες τιμές.
Αυτό με έκανε να απορώ πολύ και δεν μπορούσα να το
εξηγήσω, λοιπόν πήγα να δω τον διευθυντή της Μετρολογίας στο Εθνικό Εργαστήριο Φυσικής στο Τέντιγκτον.
Η μετρολογία είναι η επιστήμη που μετρά τις
σταθερές.
Και τον ρώτησα σχετικά με αυτό, και είπα:
"Πώς εξηγείς αυτή την πτώση στην ταχύτητα του φωτός
μεταξύ 1928 και 1945;"
Και είπε: "Ω αγαπητέ μου!, ξεσκέπασες το πιο ενοχλητικό επεισόδιο στην ιστορία
των επιστημών μας."
Είπα, "Well, θα μπορούσε η ταχύτητα του φωτός να
έχει πράγματι ελαττωθεί ; - κάτι που θα είχε εκπληκτικά παρεπόμενα…"
Και είπε: "Όχι, όχι… Φυσικά και δεν θα μπορούσε
πράγματι να ελαττωθεί, είναι σταθερά!"
"Λοιπόν πώς εξηγείς το γεγονός ότι όλοι όσοι τη
μετρούσαν έβρισκαν μεγάλη επιβράδυνση αυτή την περίοδο;"
"Λοιπόν πώς εξηγείς το γεγονός ότι όλοι όσοι τη
μετρούσαν έβρισκαν μεγάλη επιβράδυνση αυτή την περίοδο;"
"Είναι επειδή χάλκευαν τις τιμές για να δείξουν
ό,τι πίστευαν ότι έβρισκαν άλλοι ερευνητές και το όλο πράγμα απλά δημιουργήθηκε στο νου των
φυσικών;"
Λέει: "Δεν μας αρέσει να χρησιμοποιούμε τη λέξη
"χαλκεύω".
Λέω: "Λοιπόν ποια λέξη προτιμάτε;"
Λέει: "Προτιμούμε να το αποκαλούμε 'διανοητικό
κλείδωμα φάσης' ".
Λέω: "Λοιπόν αν αυτό συνέβαινε τότε, πώς μπορούμε
να είμαστε σίγουροι ότι δεν συμβαίνει σήμερα
και ότι οι σημερινές τιμές δεν παράγονται από
διανοητικό κλείδωμα φάσης;"
Και λέει: "Όχι, γνωρίζουμε ότι αυτό δεν συμβαίνει."
Λέω: "Πώς το γνωρίζουμε;"
Λέει: "Well, το έχουμε λύσει το πρόβλημα."
Λέω: "Well, με ποιο τρόπο;"
Λέει: "Well, σταθεροποιήσαμε την ταχύτητα του φωτός
εξ ορισμού το 1972."
Λέω: "Λοιπόν και τώρα μπορεί να αλλάξει."
Λέει: "Ναι, αλλά ποτέ δεν θα το ξέρουμε, διότι
ορίσαμε το μέτρο (τη μονάδα μήκους) με βάση την ταχύτητα του φωτός,
λοιπόν αλλάζει παράλληλα κι αυτό."
Έμοιαζε πολύ ικανοποιημένος, ότι είχαν λύσει το
πρόβλημα.
Του λέω: "Και πώς έχει η κατάσταση με την
(παγκόσμια βαρυτική σταθερά) G ; "
Η βαρυτική σταθερά γνωστή στο επάγγελμα ως G.
Η παγκόσμια βαρυτική σταθερά του Νεύτωνα. Αυτή έχει
μεταβληθεί περισσότερο από 1,3% τα τελευταία χρόνια.
Και φαίνεται να μεταβάλλεται μεταξύ διαφορετικών
τόπων και διαφορετικών χρόνων.
Και λέει: "Well, υπάρχει περίπτωση να γίνονται
λάθη, και δυστυχώς είναι αρκετά μεγάλα λάθη με την G."
Λοιπόν λέω: "Και αν πραγματικά αλλάζει; Ίσως
αλλάζει πραγματικά."
Και τότε διερεύνησα πώς το κάνουν. Αυτό που κάνουν
είναι ότι τη μετρούν σε διαφορετικά εργαστήρια,
βρίσκουν διαφορετικές τιμές σε διαφορετικές μέρες,
και μετά βγάζουν το μέσο όρο.
Και μετά κάνουν το ίδιο άλλα εργαστήρια αλλού στον
κόσμο
και συνήθως βρίσκουν ένα διαφορετικό μέσο όρο.
Και μετά η Διεθνής Μετρολογική Επιτροπή
συνεδριάζει κάθε δέκα χρόνια περίπου
και υπολογίζει το μέσο όρο από εργαστήρια σε
διάφορα μέρη του κόσμου για να βγάλει την τιμή του G.
Αλλά μήπως το G πραγματικά μεταβάλλεται; Μήπως
πραγματικά αλλάζει;
Υπάρχουν πράγματι ήδη στοιχεία ότι αλλάζει κατά τη
διάρκεια της μέρας και κατά τη διάρκεια του έτους.
Μήπως η Γη, καθώς κινείται μέσα στο γαλαξιακό
περιβάλλον, περνά από περιοχές σκοτεινής ύλης ή άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορούν να
το αλλάξουν; Ίσως αλλάζουν όλα μαζί. Μήπως αυτά τα "σφάλματα" ανεβαίνουν μαζί και
κατεβαίνουν μαζί;
Για περισσότερα από δέκα χρόνια προσπαθώ να πείσω
τους μετρολόγους να κοιτάξουν τα ανεπεξέργαστα δεδομένα.
Στην πραγματικότητα, προσπαθώ τώρα να τους πείσω να
τα ανεβάσουν στο διαδίκτυο, με τις ημερομηνίες και τις ακριβείς μετρήσεις για να δούμε αν συσχετίζονται, αν μια φορά
ανεβαίνουν όλα μαζί και άλλη φορά κατεβαίνουν όλα μαζί. Αν συμβαίνει αυτό, η μεταβολή τους θα μπορούσε να
είναι κοινή και αυτό θα μας έλεγε κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Αλλά κανένας δεν το έχει κάνει αυτό. Δεν το έχουν
κάνει, επειδή το G είναι μια σταθερά. Άρα δεν έχει νόημα να κοιτάμε για μεταβολές.
Βλέπετε, εδώ είναι ένα πολύ απλό παράδειγμα τού πώς
οι δογματικές παραδοχές εμποδίζουν την έρευνα.
Εγώ ο ίδιος πιστεύω ότι οι σταθερές μπορεί να
μεταβάλλονται αρκετά σημαντικά.
Εννοώ εντός στενών ορίων, αλλά μπορεί όλες τους να
μεταβάλλονται.
Και νομίζω ότι θα έρθει η μέρα που τα επιστημονικά
περιοδικά όπως το Nature θα έχουν εβδομαδιαίες αναφορές στις τιμές των
σταθερών όπως οι εφημερίδες κάνουν με τις χρηματιστηριακές
τιμές.
"Αυτή την εβδομάδα η G ήταν ελαφρά αυξημένη, το
φορτίο του ηλεκτρόνιου πεσμένο, η ταχύτητα του φωτός κρατήθηκε σταθερή" και ούτω καθεξής.
Λοιπόν αυτή είναι μια περιοχή, απλά μία περιοχή,
όπου πιστεύω ότι αν σκεπτόμασταν λιγότερο δογματικά θα μπορούσαν να
ανοιχτούν ορίζοντες.
Μία από τις μεγαλύτερες περιοχές είναι η φύση του
νου, αυτό είναι το πιο άλυτο πρόβλημα, όπως ανέφερε
προηγουμένως ο Γκράχαμ. Η επιστήμη απλά δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το
γεγονός ότι έχουμε συνείδηση. Και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι οι
σκέψεις μας δεν φαίνονται να είναι εντός του εγκεφάλου μας. Οι εμπειρίες μας δεν φαίνονται να είναι εντός του
εγκεφάλου μας.
Η εικόνα του εαυτού μου που έχετε τώρα δεν φαίνεται να είναι εντός του εγκεφάλου σας.
Ωστόσο, η επίσημη άποψη είναι ότι υπάρχει ένα
μικροσκοπικός Ρούπερτ κάπου μέσα στον κεφάλι σας και το καθετί άλλο που βρίσκεται μέσα σε αυτό το
δωμάτιο υπάρχει μέσα στο κεφάλι σας. Οι εμπειρίες σας υπάρχουν μέσα στον εγκέφαλό σας.
Στην πραγματικότητα προτείνω ότι η όραση
περιλαμβάνει μία προβολή εικόνων προς τα έξω, αυτό που βλέπετε υπάρχει μέσα στο νου σας
αλλά όχι μέσα στο κεφάλι σας. Ο νους μας εκτείνεται πέραν του εγκεφάλου μας στην
απλή πράξη της αντίληψης. Πιστεύω ότι προβάλλουμε προς τα έξω τις εικόνες που
βλέπουμε
και ότι αυτές οι εικόνες αγγίζουν αυτό που κοιτούμε.
Αν σας κοιτάω από πίσω σας και δεν ξέρετε ότι είμαι
εκεί, θα μπορούσε αυτό να σας επηρεάσει; Θα μπορούσατε να αισθανθείτε τη ματιά μου;
Υπάρχουν πολλά στοιχεία ότι οι άνθρωποι μπορούν να
την αισθανθούν.
Η αίσθηση ότι σε κοιτάνε είναι μια εξαιρετικά κοινή
εμπειρία
και πρόσφατες πειραματικές έρευνες υποδηλώνουν ότι
είναι πραγματική.
Και τα ζώα φαίνεται πως την έχουν.
Πιστεύω πως πιθανά επήλθε κατά τη διάρκεια της
εξέλιξης στο πλαίσιο της σχέσης μεταξύ θηρευτή και θηράματος.
Θηράματα που θα μπορούσαν να αισθανθούν τη ματιά
του θηρευτή
θα επεβίωναν σε μεγαλύτερο ποσοστό από όσα δεν θα μπορούσαν να την
αισθανθούν.
Αυτό θα οδηγούσε σε έναν τελείως καινούργιο τρόπο
σκέψης
σχετικά με τις οικολογικές σχέσεις μεταξύ θηρευτή και θηράματος,
καθώς και σχετικά με την έκταση του νου μας.
Όταν κοιτάμε μακρινά αστέρια, πιστεύω πως ο νους
μας εκτείνεται προς τα έξω και αγγίζει αυτά τα αστέρια
και κυριολεκτικά εκτείνεται στις αστρονομικές
εκτάσεις.
Δεν είναι απλά μέσα στο κεφάλι μας.
ΣΧΟΛΙΟ
Όταν αφυπνίζεσαι πνευματικά ζεις ακριβώς αυτό.
Δηλαδή ότι ο νους σου διατρέχει το σύμπαν, και όλο το σύμπαν ταυτίζεται
με το νου σου. Γι' αυτό και οι αρχαίοι Έλληνες αναφέρονταν στον
Παγκόσμιο Νου. Εδώ ο Πλωτίνος μιλά για το ίδιο.
Από διδασκαλίες του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου Πλωτίνου:
http://www.xrysalogia.gr/plotinos.html
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ : Μα Πλωτίνε, παρ' ότι
το σώμα είναι ένα όργανο μόνο της ψυχής, παρ' όλα αυτά είναι ένα
σημαντικό μέρος της. Δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε χωρίς αυτό.
ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Δεν είμαστε το σώμα, αλλά δεν είμαστε και εντελώς χωρισμένοι
απ' αυτό. Είναι εξαρτώμενο από μας. Γι' αυτό οι πόνοι και οι ηδονές που
βιώνει το σώμα, μάς επηρεάζουν. Όσο πιο αδύναμοι είμαστε, τόσο πιο πολύ
ασχολούμαστε μ' αυτό. Μέσα σ' αυτό είναι δεμένο ένα μέρος του εαυτού
μας, που αποτελεί την προσωπικότητά μας.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: […] Αλλά έχω άλλη μια
ερώτηση που θα ήθελα να σου κάνω. Είπες πριν από λίγο ότι μέρος του
εαυτού μας είναι δεμένο στο σώμα μας. Πρέπει να υποθέσω ότι και όλη η
ψυχή δεν είναι παρούσα στο σώμα;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ : Η ψυχή δεν εισέρχεται ολοκληρωτικά στο σώμα. Το υψηλότερο
μέρος μένει πάντα ενωμένο με τον νοήμονα κόσμο, ενώ το κατώτερο μέρος
της παραμένει ενωμένο με τον αισθητό κόσμο. Το ανώτερο μέρος της είναι
ανεπηρέαστο από την έλξη των παροδικών απολαύσεων και οδηγεί σε μια
ατάραχη ζωή. Κάθε ψυχή έχει ένα κατώτερο μέρος που είναι στραμμένο προς
το σώμα και ένα ανώτερο που είναι στραμμένο προς τη θεία διάνοια.
Δεδομένου ότι, σύμφωνα με τον Πλωτίνο, η θεία διάνοια είναι η ουσία του
κάθε πράγματος στον κόσμο, όταν ο νους (η "ψυχή") στρέφεται προς τη θεία
διάνοια, στρέφεται (εν μέρει) προς το σύμπαν ολόκληρο. Με αυτό τον
τρόπο, όταν σκέφτεσαι τα αστέρια, ο νους σου, σε μια πνευματική διάσταση
που διαφεύγει της αντίληψής σου, αγγίζει τα αστέρια. Γιατί τα αστέρια
δεν βρίσκονται έξω από το νου σου. Η ίδια η ουσία του νου σου και των
αστεριών είναι το πανταχού παρόν Πνεύμα.
Ο παρακάτω σύνδεσμος οδηγεί σε μια μαγνητοσκοπημένη ομιλία μου, όπου περιγράφω την πνευματική εκείνη
εμπειρία κατά την οποία ο προσωπικός νους ταυτίζεται και ενοποιείται με
το εξωτερικό σύμπαν.
Αυτή η ενότητα υπήρχε πάντα εκεί, αλλά ήταν ασυνείδητη και μη
ενεργοποιημένη, καθώς η προσοχή και η ενέργεια του προσωπικού όντος
αναλωνόταν στο ατομικό σώμα. Με αυτό τον τρόπο το συμπαντικό σώμα, το
σύμπαν ως σώμα μας, διέφευγε της αντίληψης και της εμπειρίας μας.
http://www.youtubetranslations.gr/ascension_to_a_higher_dimension_pop_up.htm
Μπορεί να φανεί εκπληκτικό ότι αυτό είναι ένα θέμα
συζήτησης στον εικοστό πρώτο αιώνα.
Γνωρίζουμε τόσα λίγα για τον ίδιο μας τον νου,
ώστε το πού βρίσκονται οι εικόνες που βλέπουμε
είναι ένα καυτό θέμα αντιπαράθεσης στο πεδίο της
μελέτης του νου αυτό τον καιρό.
Δεν υπάρχει χρόνος για να αναφερθώ σε περισσότερα
από αυτά τα δόγματα, αλλά το καθένα από αυτά είναι αμφισβητήσιμο.
Αν το θέσεις υπό αμφισβήτηση, ανοίγονται
καινούργιες μορφές έρευνας, καινούργιες δυνατότητες.
Και νομίζω πως καθώς θα θέτουμε υπό αμφισβήτηση
αυτά τα δόγματα που έχουν εμποδίσει την πρόοδο της επιστήμης για τόσο
μεγάλο διάστημα,
η επιστήμη θα περάσει από μία καινούργια άνθιση,
από μία Αναγέννηση.
Πιστεύω πλήρως στη σπουδαιότητα της επιστήμης.
Έχω περάσει ολόκληρη τη ζωή μου ως ερευνητής
επιστήμονας, ολόκληρη την καριέρα μου.
Αλλά νομίζω ότι ξεπερνώντας αυτά τα δόγματα, η
επιστήμη μπορεί να αναζωογονηθεί.
Θα γίνει και πάλι ενδιαφέρουσα, κι ελπίζω
συντονισμένη και υποστηρικτική προς τη ζωή μας
(δηλαδή προς την πολυδιάστατη πραγματικότητα της ίδιας της ζωής).
Ευχαριστώ.
-------------------------------
[Σημείωση: Το παραπάνω κείμενο είναι η ομιλία του Ρούπερτ Σέλντρεϊκ στο
TED. Αρχίζει στο χρόνο 3:24 και τελειώνει στο χρόνο 21:35. Το σύνολο του
βίντεο, στα 42 του λεπτά, περιλαμβάνει κι άλλα κλιπ πέραν αυτής της
ομιλίας, που δεν εμφανίζονται στο καταγεγραμμένο κείμενο.]
-------------------------------