Η απουσία εαυτού στον βουδισμό
βίντεο
Η απουσία εαυτού στον βουδισμόΜια διερεύνηση της φύσης του εαυτού, όπως θεωρείται και βιώνεται στον βουδισμό. 6:36 |
Σχόλιο 1
Αυτό που λέει έρχεται από την
εξής παρατήρηση των προχωρημένων πνευματικών αναζητητών-διαλογιστών:
Έχεις μια επώδυνη εμπειρία στο νου, ίσως λόγω κάποιας κατάστασης στο
σώμα ή γιατί κάποιος σε απέρριψε ή οτιδήποτε άλλο. Παράλληλα όμως
βλέπεις ότι, που και που, αποκόβεσαι από αυτή την εμπειρία και τότε
βιώνεις ένα κενό στο οποίο όχι μόνο δεν υπάρχει η συγκεκριμένη εμπειρία,
αλλά δεν υπάρχει τίποτα άλλο από ευδαιμονία. Μετά ξαναγυρίζεις και
επαναβιώνεις τη δυσάρεστη εμπειρία. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει
είναι: «Αν η αίσθηση του πόνου ήταν πραγματικότητα, τότε γιατί
εξαφανίστηκε; Ήσουν σίγουρος ότι σε είχε αιχμάλωτο, και ξαφνικά χάθηκαν
όλα. Πού πήγε το υποκείμενο που βίωνε τον πόνο; Οδηγείσαι λοιπόν στο
συμπέρασμα πως η κάθε εμπειρία είναι μια ψευδαίσθηση, εφόσον
εξαφανίζεται όπως ο λαγός από το καπέλο του μάγου, δίνοντας τη θέση της
σε μια σταθερή βάση, που είναι η ζωντανή ενέργεια του Κενού που βιώνεται
όταν κάθε εμπειρία των αισθήσεων και της σκέψης έχει σβήσει.
Ο Καζαντζάκης, αναφερόμενος στο βουδισμό, μιλά για το κερί που καίγεται
και ο καπνός του μεταφέρεται στον αέρα και γεμίζει τον χώρο. Τελικά,
όταν το κερί έχει λιώσει και δεν υπάρχει πλέον, υπάρχει η διεύρυνση μέσα
στο αχανές, η ευδαίμων ελευθερία.
Το κερί που σβήνει είναι η αίσθηση του εγώ, η αίσθηση «εγώ είμαι αυτός
που έχει αυτή την εμπειρία», αντί για το απρόσωπο «υπάρχει η εμπειρία
στον αντικειμενικό χώρο του νου, αλλά δεν εγκλείεται μέσα της κάποιο
υποκείμενο.» Είναι σαν τον πάγο που μετατρέπεται σε νερό και κυλάει και
φεύγει. Τελικά όλα χάνονται και δεν υπάρχει κανένας που βιώνει την
εμπειρία. Δεν υπάρχει κανένας διαχρονικός εαυτός, αλλά εμπειρίες εαυτού
(ο εαυτός που χαίρεται και αυτός που λυπάται, ο εαυτός που ελπίζει και
αυτός που απογοητεύεται) που έρχονται και φεύγουν.
Ο χώρος στον οποίο έρχονται και φεύγουν είναι η συνειδητότητά σου, και
είναι αυτός ο ίδιος χώρος μέσα στον οποίο υπάρχει ο κόσμος. Γι’ αυτό και
οι πολύ προχωρημένοι διαλογιστές μπορούν να αντιληφθούν τι συμβαίνει
στην άλλη άκρη του κόσμου χωρίς να πάνε εκεί. Αρχικά βίωναν τα διάφορα
συναισθήματα και εμπειρίες εαυτού να έρχονται και να φεύγουν. Τελικά
όλος ο κόσμος άρχισε να έρχεται και να φεύγει. Όλος ο κόσμος εμφανιζόταν
μέσα στη συνειδητότητά τους και μετά χανόταν.
Και όταν χάνεται ο κόσμος όλος, μπορείς να παραμείνεις εσύ;
--------
Συνεχίστε στο βίντεο
--------
Σχόλιο 2
Η ιδέα εδώ είναι ότι οι πρόγονοι είναι σαν τους κυματισμούς στο ποτάμι.
Δεν έχουν μια ξεχωριστή οντότητα στο χρόνο, αλλά είναι σαν κυματισμοί
του ίδιου του χρόνου. Έτσι στον διαλογισμό βλέπεις όλους αυτούς τους
κυματισμούς σαν διαφορετικές εκφράσεις του ίδιου πράγματος, που είναι ο
νους, σαν διαφορετικές εκφράσεις του ίδιου νου, αντί για διαφορετικά
άτομα στα οποία ανήκουν διαφορετικά τμήματα του χωροχρόνου.
Στην πραγματικότητα, δεν βλέπεις καθόλου τον χωροχρόνο να διαιρείται σε
τμήματα. Τον βλέπεις σαν μια συνέχεια. Όταν κατεβαίνεις το ποτάμι του,
βλέπεις τον κόσμο. Όταν το ανεβαίνεις, βλέπεις τον Νου.
Ο χωροχρόνος είναι η έκφραση του Νου, και ακριβώς όπως ο χωροχρόνος
είναι μια ενιαία μονάδα (στην κβαντική φυσική, με την δυνατότητα του
τόξου του χρόνου να δείχνει και προς το παρελθόν, και με την κβαντική
εμπλοκή σωματιδίων σε διαφορετικά σημεία του χώρου και τη θεωρία των
υπερχορδών και όλα αυτά), ομοίως και ο Νους είναι μια ενιαία μονάδα, και
ό,τι αποκαλούμε διαφορετικά άτομα ή πρόσωπα είναι οι διαφορετικές
εκφράσεις του Νου σε φαινομενικώς διαφορετικά σημεία του χωροχρόνου.
Αυτή είναι μια ινδική φιλοσοφία που λέγεται «Βεδάντα» και διάσημοι
φυσικοί έχουν εκφράσει τη συγγένεια των σύγχρονων ανακαλύψεων με την
έννοια αυτή του «ενοποιημένου πεδίου» που βρίσκουμε στην ινδική
βεδαντινή φιλοσοφία, ψυχολογία και κοσμολογία.
Η έννοια της μετενσάρκωσης είναι μέρος αυτής της φιλοσοφίας, διότι
ανάγει τον ξεχωριστό εαυτό σε διαφορετικά σημεία του χωροχρόνου, αντί σε
ένα και μοναδικό σημείο, πριν τον διευρύνει περισσότερο και τον ταυτίσει
με όλο το σύμπαν και το Κενό πέρα από αυτό, μέσα στη νιρβάνα – το βίωμα
της απελευθέρωσης από τον ατομικό εαυτό.
--------
Συνεχίστε στο βίντεο
--------
Επίλογος
Ίσως θα μπορούσαμε να πούμε πως ο ατομικός εαυτός
είναι η ψυχή. Αλλά αυτό που υποθέτω πως υπονοεί είναι ότι αν
παρατηρήσεις και την ίδια την ψυχή, η πράξη της παρατήρησης σε
αποστασιοποιεί από αυτήν, καθότι γίνεται κι αυτή αντικείμενο της
παρατήρησής σου, και τότε μένεις χωρίς "άγκυρα" και απελευθερώνεσαι από
οποιαδήποτε συγκεκριμένη μορφή (σωματική ή νοητική/ψυχική). Και μέσα σε
αυτή την ελευθερία της αποδέσμευσης, υπάρχει ευδαιμονία.
Το ερώτημα βέβαια είναι αν μπορείς να ξεχάσεις έστω και για μια στιγμή
τα πράγματα που ποθείς. Και γι' αυτό διδάσκεται η έλλειψη προσκόλλησης
και ο διαλογισμός της παρατήρησης, με στόχο την απελευθέρωσή σου από την
εξάρτηση και τον πόνο.
Παλιότερα είχα διαβάσει ένα βιβλίο του διάσημου αυτού βιετναμέζου
βουδιστή μοναχού, το οποίο βρήκα πολύ ποιητικό και βαθύ. Να μερικά
στοιχεία για αυτόν, που συλλέγω από τη Wikipedia:
Λέγεται Θιτς Νατ Χαν (Thich Nhat Hanh) και έχει γράψει περισσότερα από
100 βιβλία, 40 εκ των οποίων στα αγγλικά. Το 1967 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ,
που ήταν ο ίδιος κάτοχος Νόμπελ ειρήνης, πρότεινε τον Θιτς Νατ Χαν για
το Νόμπελ ειρήνης, αλλά δεν δόθηκε εκείνη τη χρονιά. Ο Κινγκ, που ήταν ο
ίδιος χριστιανός κληρικός, πίεσε την επιτροπή να δώσει το Νόμπελ ειρήνης
σε αυτό τον βουδιστή μοναχό, λέγοντας γι’ αυτόν:
«Δεν γνωρίζω προσωπικά κανέναν πιο άξιο για το βραβείο από αυτόν τον
πράο βιετναμέζο μοναχό. Οι ιδέες του για την ειρήνη, αν εφαρμόζονταν, θα
έχτιζαν ένα μνημείο στον οικουμενισμό, στην παγκόσμια αδερφοσύνη και
στην ανθρωπιά.»
Βραβεύτηκε με το «Βραβείο Ηθικής Συνείδησης» το 1991 κι έχει εμφανιστεί
σε πολλά ντοκιμαντέρ, όπως το «Η Δύναμη της Συγχώρεσης» (The Power of
Forgiveness). Ίδρυσε το Van Hanh Βουδιστικό Πανεπιστήμιο στη Σαϊγκόν,
καθώς και τη Σχολή Κοινωνικής Υπηρεσίας Νέων (School of Youth for Social
Service), την οποία η Wikipedia περιγράφει ως «ουδέτερο σώμα βουδιστών
ειρηνιστών που πήγαιναν σε αγροτικές περιοχές για να ιδρύσουν σχολεία,
να χτίσουν κλινικές και να βοηθήσουν στην επαναδόμηση των χωριών [λόγω
των καταστροφών από τον πόλεμο].»
Διδάχτηκε συγκριτική θεολογία στο πανεπιστήμιο Πρίνστον στην Αμερική και
αργότερα δίδαξε βουδισμό στο πανεπιστήμιο Κολούμπια. Εκτός από
βιετναμέζικα, μιλούσε Γαλλικά, Κινέζικα, Σανσκριτικά, Πάλι, Ιαπωνικά και
Αγγλικά. Το 1963 επέστρεψε στο Βιετνάμ για να βοηθήσει άλλους μοναχούς
στις μη βίαιες προσπάθειές τους να εδραιώσουν την ειρήνη, μέχρι την
εξορία του από εκεί δέκα χρόνια αργότερα.
Είναι πνευματικός δάσκαλος στην παράδοση του βουδισμού, μοναχός,
συγγραφέας, ποιητής και ακτιβιστής για την ειρήνη. Μένει σε μοναστήρι
στη Γαλλία. Ταξιδεύει διεθνώς για σεμινάρια και ομιλίες με θέμα την
πνευματικότητα και την ειρήνη. Είναι δημιουργός του όρου «εμπλεκόμενος
βουδισμός» (δηλαδή βουδισμός που προσπαθεί να φέρει ειρήνη στην
κοινωνία) και συγγραφέας του βιβλίου:
«Βιετνάμ - λωτός σε θάλασσα φωτιάς»
-------------------
------------------------------------